---

ปัญหาคา "ไต" หมอไตมีคำตอบ

20/12/2565 08:50:26 | Views: 14,585

ทำความรู้จัก “ไต” เพื่อสุขภาพไตที่ดี

          ไตเปรียบเสมือนเครื่องกรองชนิดพิเศษ ที่มีความมหัศจรรย์ และมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการดำรงชีวิต ไตเป็นอวัยวะที่มีรูปร่างคล้ายเมล็ดถั่ว วางอยู่ทางด้านหลังของช่องท้องขนาบกับกระดูกสันหลังบริเวณบั้นเอวทั้ง 2 ข้าง ข้างละ 1 อัน ไตมีขนาดต่างกันแปรผันตาม อายุ เพศ ดัซนีมวลกาย ไตผู้ใหญ่มีขนาดความยาวประมาณ 10-13 เซนติเมตร ผู้ชายมักมีขนาดไตใหญ่กว่าผู้หญิง ไตมีหน่วยกรองเลือดข้างละ 1 ล้านหน่วย (nephron) ทำหน้าที่กรองเลือดประมาณ 180 ลิตร ต่อวัน เพื่อขับน้ำของเสีย ออกในรูปปัสสาวะ และดูดกลับสารที่จำเป็น และมีประโยชน์ เข้าสู่ร่างกาย เป็นการควบคุมสารน้ำและรักษาสมดุลเกลือแร่ในร่างกายให้ปกติ นอกจากนี้ ไตยังเป็นแหล่งสร้างฮอร์โมนบางชนิดในการกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง (erythropoietin) ที่ไขกระดูกไม่ให้เกิดโลหิตจาง สร้างฮอร์โมนเรนิน (renin) ในการรักษาระดับความดันโลหิตให้คงที่ สร้างอนุพันธ์ของวิตามินดี (calcitriol) ในการควบคุมสมดุลของแคลเซียม ฟอสฟอรัส ที่ไตและทางเดินอาหาร

โรคไตเรื้อรังเกิดจากหลายสาเหตุได้แก่

1. ความผิดปกติแต่กำเนิดของไตและทางเดินปัสสาวะ
2. การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะที่รุนแรง หรือติดเชื้อซ้ำซ้อน หลายๆครั้ง
3. โรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคเก๊าห์ นิ่วในไต ภาวะอ้วนอย่างรุนแรง ไตอักเสบ SLE
4. โรคเนื้องอกของไต
5. โรคทางพันธุกรรม เช่น โรคถุงน้ำของไต ไตอักเสบ
6. ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด ยาสมุนไพรบางชนิด เช่น ไคร้เครือ ยากษัยเส้น ยาดำสำหรับระบาย อาหารเสริมบางอย่าง เช่น วิตามินซีในปริมาณมาก ( > 500 mg/day)

          เมื่อผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังมีการทำงานของไต ลดลงอย่างรุนแรง คือ อัตราการกรองของไต น้อยกว่าร้อยละ 15 เรียกว่าเข้าสู่ภาวะไตวายระยะสุดท้าย ซึ่งผู้ป่วยกลุ่มนี้มักมีอาการจากการสะสมของเสียในเลือด มีความผิดปกติของสมดุลน้ำและเกลือแร่ ภาวะพร่องฮอร์โมนบางอย่าง นำไปสู่อาการ ซึม เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน บวม โลหิตจาง ความดันโลหิตสูง คัน ปวดเมื่อย เป็นตะคริว ผิวแห้งหยาบ สีผิวเข้มขึ้น กระดูกเปราะบาง เป็นต้น ทำให้มีโอกาสต้องเข้ารับการบำบัดรักษาทดแทนไตสูง ระยะเวลาในการดำเนินโรคจนเข้าสู่ภาวะไตวายระยะสุดท้าย มีความแตกต่างกัน ในผู้ป่วยแต่ละคน โดยมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้อง เช่น สาเหตุของโรค ช่วงวัยที่ได้รับการ วินิจฉัยโรคไต

          การรักษาภาวะไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายมี 4 วิธี คือ การบำบัดรักษาทดแทนไตด้วยการฟอกไตด้วยเครื่องไตเทียม การฟอกไตทางหน้าท้อง การผ่าตัดเปลี่ยนไต และการรักษาประคับประคองตามอาการ ทั้งนี้โรงพยาบาลอินทรารัตน์มีการให้บริการ การรักษาบำบัดทดแทนไตด้วยการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ซึ่งการฟอกเลือด (hemodialysis) หมายถึง การนำเลือดออกจากร่างกายผู้ป่วย ผ่านเข้าเครื่องไตเทียม แล้วให้ เครื่องทำการรักษาฟอกเลือด ภายใต้การดูแลของแพทย์และพยาบาลไตเทียม อย่างใกล้ชิด โดยการทำงานของเครื่องไตเทียมจะใกล้เคียงกับ การทำงานของไตปกติในการทำให้สมดุลเกลือแร่ น้ำ กลับเข้าสู่ภาวะปกติ หรือใกล้เคียงปกติ ขจัดของเสียในเลือดให้ลดลง ทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น เมื่อเครื่องไตเทียมทำหน้าที่ฟอกเลือดผ่านตัวกรองเสร็จแล้ว จึงนำเลือดดีกลับเข้าสู่ร่างกายผู้ป่วย ในระบบที่ปราศจากการปนเปื้อน โดยทั่วไปกระบวนการฟอกเลือดใช้เวลาครั้งละ 4-5 ชั่วโมง สัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ขึ้นอยู่กับอาการผู้ป่วยและของเสียในเลือด

          โรคไตนั้นเป็นโรคที่อาจซ่อนเร้นในคนทั่วไป ที่ไม่มีอาการผิดปกติ ใดๆ เลยก็ได้ มีสาเหตุที่หลากหลายอีกทั้งโรคไตเรื้อรังจากบางสาเหตุอาจไม่มีอาการแสดงที่รุนแรงใดๆ ที่กระทบต่อการดำเนินชีวิตเลย จนกระทั่งการทำงานของไตลดลงอย่างมาก โดยผู้ป่วยเหล่านั้น จะมาพบแพทย์ก็ต่อเมื่อเข้าสู่ภาวะไตวายระยะสุดท้ายไปแล้ว มีผลให้ผู้ป่วยเสียโอกาสที่จะได้รับการรักษาเพื่อชะลอการเสื่อมของไต ซึ่งอาจช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าต้องเข้ารับการบำบัดรักษาทดแทนไตเร็วกว่ากำหนด

          ดังนั้นควรหมั่นตรวจสุขภาพประจำทุกปี หรือตามความจำเป็น จึงมีความสำคัญ เพื่อช่วยคัดกรองหาบุคคล ที่มีความเสี่ยงต่อโรคไต โดยท่านสามารถขอรับคำปรึกษาจากโรงพยาบาลใกล้บ้าน เพื่อเข้ารับการตรวจเบื้องต้น 3 อย่าง คือ วัดความดันโลหิตสม่ำเสมอ ตรวจวัดการทำงานของไตในการกรองของเสีย (serum creatinine) ตรวจปัสสาวะ ในกรณีที่ท่านตรวจพบความผิดปกติอย่างใดอย่างหนึ่ง ท่านควรได้รับการประเมินเพิ่มเติม ปรึกษาอายุรแพทย์โรคไต เพื่อหาสาเหตุต่อไป

          การดูแลป้องกันไม่ให้ไตเสื่อมเป็นสิ่งสำคัญ เราสามารถป้องกันได้ด้วยการตรวจสุขภาพประจำปี ดังกล่าวข้างต้น นอกจากนี้การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การใช้ชีวิตประจำวันให้เหมาะสม โดยการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพ หลีกเลียงการทานอาหารที่มีรสเค็ม รสหวาน อาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง คลอเลสเตอรอลสูง อาหารแปรรูป ยาสมุนไพรบางอย่าง อาหารเสริมบางชนิด นอกจากนี้ ควรงดการดื่มสุรา งดการสูบบุหหรี่ ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ดื่มน้ำให้เพียงพอ ควบคุมระดับน้ำตาล ไขมันในเลือด ความดันโลหิต ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ เพื่อสุขภาพไตที่ดี

---

บทความโดย

---